Het doel van een biologisch vijverfilter is de vijver te voorzien van voldoende koolzuur (CO2). Bacteriën in het filter zetten afvaldeeltjes uit de vijver om, waarbij ze zuurstof uit het water opnemen en koolzuur afgeven aan het vijverwater. Dit koolzuur vormt een belangrijke voedingsbron voor de zuurstofplanten in de vijver.
Werking van een biologisch vijverfilter
In een biologisch filter zit poreus filtermateriaal. Dit kunnen schuimrubber matten zijn, lavastenen of keramische elementen. Het water uit de vijver stroomt door dit filtermateriaal, waarbij kleine organische vuildeeltjes uit de vijver achterblijven in het filter. Voor bacteriën is dit de ideale leefomgeving: zuurstofrijk water, voldoende voedsel en een grote oppervlakte om zich aan te hechten. Na verloop van tijd zal zich in het filtermateriaal een bacteriekolonie vormen, die de vijver van koolzuur kan voorzien.
Een biologisch filter zal echter alleen effectief werken, als het vijverwater ook in staat is de geproduceerde koolzuur op te nemen. Voorwaarde hiervoor is, dat het water voldoende hard is (voldoende mineralen bevat). Koolzuur hecht zich namelijk aan de mineralen in het vijverwater. Voor een goede werking van een biologisch filter is het daarom van belang te zorgen voor een voldoende hoge waterhardheid. Dit kan bereikt worden door de vijver te behandelen met Mineral Clay.
Een biologisch vijverfilter is een belangrijk hulpmiddel in de biologische kringloop van de vijver. In deze kringloop produceren bacteriën koolzuur voor de zuurstofplanten. De zuurstofplanten nemen bij hun groei dit koolzuur op en geven daarbij zuurstof af aan het vijverwater. De bacteriën gebruiken deze zuurstof weer bij het omzetten van vuildeeltjes in het filter, waarmee de kringloop rond is.
Verschillende soorten filters
Biologische filters bestaan in verschillende uitvoering. De meest eenvoudige soort heeft één filterruimte waarin het filtermateriaal ligt. Op deze basisuitvoering bestaan verschillende varianten:
Meerkamerfilter
In een meerkamerfilter zitten meerdere filterruimtes, waar het vijverwater achtereenvolgens doorheen stroomt. De filtermaterialen gaan hierbij van grof naar fijn. De werking van een meerkamerfilter is niet anders dan bij een gewoon biologisch filter, al ligt de nadruk in de eerste kamers meer op het uit het water zeven van grotere vuildeeltjes.
Drukfilter
In een drukfilter wordt het vijverwater met behulp van waterdruk door het filter geperst. In een gewoon biologisch filter zorgt de zwaartekracht voor de doorstroming. Een drukfilter heeft als voordeel, dat het onder de waterlijn geplaatst kan worden. Het kan bijvoorbeeld naast de vijver ingegraven worden. De bacteriële werking van een drukfilter is niet anders dan bij een gewoon biologisch filter.
Combinatie met UVC-filter (hybride filter)
Een biologisch vijverfilter wordt vaak gecombineerd met een UVC-filter. Dit houdt in, dat in het filter een UVC-lamp verwerkt is waar het vijverwater langs stroomt. Deze UVC-lamp doodt de zweefalgen in het water, waardoor dit helder blijft.
Keuze en installatie van een biologisch filter
Capaciteit
Bij een biologisch vijverfilter wordt de capaciteit in liters aangegeven. Zo is een filter met een capaciteit van 6.000 liter is geschikt voor vijvers met een waterinhoud van rondom de 6.000 liter. Dit is echter maar een globale richtlijn. De capaciteit van een biologisch filter mag altijd hoger gekozen worden. Zeker als in een vijver veel vissen zitten, is een grotere capaciteit een verstandige keuze.
Vijverpomp
Een biologisch filter heeft altijd een vijverpomp nodig om van water te worden voorzien. De capaciteit van de pomp moet afgestemd zijn op het filter. In de specificaties van een biologisch filter zal daarom altijd een maximaal pompvermogen genoemd worden. De gebruikte pomp mag niet groter zijn dan dit getal.
Plaatsing
Een biologisch vijverfilter wordt meestal naast de vijver geplaatst. Voor een goede werking is het belangrijk de vijverpomp zo ver mogelijk van de uitstroom van het filter in de vijver te plaatsen. Dit zorgt ervoor, dat al het vijverwater door het filter gepompt wordt en niet slechts een deel.
Enten van bacteriën en rijpen van het filter
Om de bacteriegroei in het filter te versnellen, kan het filter geënt worden met een bacteriestarter. Hierbij worden nitrificerende bacteriën in het filtermateriaal aangebracht, die vervolgens uitgroeien tot een volledige bacteriekolonie. Deze enting kan plaatsvinden bij de eerste ingebruikname van het filter. In de winterperiode zal de bacteriekolonie in het biologisch filter echter grotendeels afsterven. Het is daarom aan te raden aan het begin van het groeiseizoen het filter op gang te helpen met een bacteriestarter.
Onderhoud van een biologisch filter
Een biologisch filter is praktisch onderhoudsvrij. Alleen als het filter verstopt raakt, is onderhoud noodzakelijk. In dat geval moeten de filtermaterialen deels gereinigd worden, zodat het water weer goed door het filter kan stromen. Probeer in dit geval om de filtermaterialen niet volledig schoon te maken, omdat dan de hele bacteriekolonie uit het filter zou verdwijnen.
Groeiseizoen: filter continu laten draaien
De bacteriën in het filter zijn afhankelijk van zuurstofrijk water uit de vijver. Wanneer dit niet meer aangevoerd wordt, zal de bacteriekolonie afsterven. Het is daarom noodzakelijk dat een biologisch filter tijdens het groeiseizoen (maart – oktober) dag en nacht aanstaat. De vijverpomp moet het filter dus 24 uur per dag van zuurstofrijk water voorzien.
Winterperiode: filter uitschakelen
In de winterperiode (november – maart) ligt de plantengroei in de vijver vrijwel stil. Het biologisch filter kan in de wintermaanden daarom het beste uitgeschakeld worden. Het filter kan dan schoongemaakt en gecontroleerd worden. In het voorjaar kan het weer aangezet worden, waarbij de filtermaterialen geënt worden met een bacteriestarter.
