Goede vijver ontwerpen
Een mooie vijver begint met een goed vijverontwerp. Fouten in het ontwerp kunnen na de aanleg namelijk vaak niet meer hersteld worden en leiden dan tot een vijver die voortdurend problemen kent, zoals troebel water of vissterfte. Vaak voorkomende fouten zijn:
- te geringe of juist te grote diepte van de vijver;
- het gebruik van hellende vlakken op de vijverbodem;
- geen goed beplantingsplan.
Op deze pagina vijver ontwerpen bespreken we daarom hoe een goed vijverontwerp eruit ziet en welke keuzes daarbij gemaakt moeten worden.
Plaats van de vijver in de tuin
Als eerste zal voor de vijver een geschikte plek in de tuin gevonden moeten worden. Deze plek moet aan een aantal voorwaarden voldoen:
Voldoende zonuren
Een vijver heeft minstens zes uur zon per dag nodig. Deze hoeveelheid zon is nodig om de waterplanten goed te laten groeien. Een plek met teveel schaduw kan daarom beter vermeden worden. De ideale hoeveelheid zonlicht voor een vijver ligt tussen de acht en tien uur per dag.
Zichtbaarheid vijver
De vijver moet een opvallende plaats krijgen in de tuin, waar hij goed zichtbaar is vanaf bijvoorbeeld het terras. Maar ook de zichtbaarheid vanuit het huis is een aandachtspunt. Door een plek te kiezen waar de vijver ook vanuit binnen te zien is, zal de sierwaarde ervan alleen maar groter worden.
Formele of natuurlijke vijver
Ook voor het type vijver moet vooraf gekozen worden. Een formele (strakke) vijver met een scherpe overgang tussen water en land past doorgaans het beste in een relatief kleine tuin. In een kleinere tuin zijn vaak al strakke lijnen aanwezig (schuttingen, gemetselde muur, haag) die mooi samengaan met de strakke lijnen van een formele vijver. Als er gekozen wordt voor een niet al te grote vijver (tot 10.000 liter inhoud) is een formele vijver meestal de beste keuze.
In een grotere tuin kan de keuze juist vallen op een natuurlijke vijver, met een meer geleidelijke overgang tussen land en water. Een natuurlijke vijver moet niet te klein gemaakt worden (minstens 10.000 liter), omdat dan juist een onnatuurlijk resultaat ontstaat.
Formaat van de vijver
Het formaat van de nieuwe vijver is voor een groot deel een kwestie van persoonlijke voorkeur, al moet er wel rekening gehouden worden met het formaat van de tuin. Een vijver die meer dan een derde deel van de tuin in beslag neemt verliest snel zijn schoonheidswaarde. Aan de andere kant komt een te kleine vijver ook niet goed uit de verf.
Diepte van de vijver
Een verkeerd gekozen diepte van de vijver leidt zeer vaak tot problemen na de aanleg. Omdat herstel dan vrijwel niet meer mogelijk is, is het belangrijk om in het ontwerp een goede vijverdiepte op te nemen.
Ten eerste is het van belang, die vijver niet op alle punten even diep te maken. Vissen in de vijver hebben bijvoorbeeld een bepaalde diepte nodig om te kunnen overwinteren, maar de meeste zuurstofplanten groeien juist het beste op een relatief geringe diepte. Door de vijver te voorzien van plateaus van verschillende diepte, wordt het beste resultaat verkregen.
In de praktijk betekent dit, dat circa de helft van de vijverbodem een diepte van vijftig centimeter moet hebben en circa de helft een diepte van tachtig centimeter tot een meter. Daarnaast kan gekozen worden voor een ondiepe oeverzone (tien tot twintig centimeter) voor moerasplanten.
De precieze diepte van het diepe plateau in de vijver hangt af van de totale vijveroppervlakte. Bij een oppervlakte tot tien vierkante meter kan volstaan worden met een diepte van tachtig centimeter; bij een grotere oppervlakte moet deze een meter bedragen.
Verder is het van groot belang dat de bodem geen hellende oppervlaktes heeft. Vijverplanten worden altijd in plantmanden in de vijver gezet; bij een hellende bodem zouden deze allemaal naar het diepste punt van de vijver schuiven.
Plattegrond en dwarsprofiel van de vijver
Bij een goed vijverontwerp horen zowel een plattegrond van de vijver waarop de plek in de tuin te zien is, als een dwarsprofiel. Hierop zijn de diepte en de verschillende plateaus van de vijver zichtbaar.
Materiaal van de vijver: vijverfolie, voorgevormde kunststof vijverbak of beton
Een vijverkuil kan op verschillende manieren waterdicht gemaakt worden. De meest toegepaste materialen zijn vijverfolie, een voorgevormde kunststof vijverbak of een betonnen constructie.
Folievijver
Voordeel van vijverfolie is dat het goedkoop is en dat de vorm van de vijver heel flexibel gekozen kan worden. Met folie kan immers elke hoek of bocht eenvoudig bekleed worden. Grootste nadeel van folie is dat het gevoelig is voor lekkage. PVC-vijverfolie wordt na vijf tot tien jaar geleidelijk poreus, rubberfolie kan tot wel vijftig jaar meegaan maar is weer duurder in de aanschaf.
Voorgevormde kunststof vijverbak
Voordeel van een voorgevormde vijverbak is dat deze niet snel lek zal raken. Nadeel is dat de vorm van de vijver door de fabrikant bepaald wordt. Daarnaast zijn de meeste vijverbakken relatief klein (tot 2.000 liter). Het is wel mogelijk een grotere vijverbak op maat te laten maken, maar dit is vrij kostbaar.
Betonnen vijver
Een goed aangelegde betonnen vijver is praktisch onverwoestbaar en kan in elke gewenste vorm gemaakt worden. Nadeel is de lastigere constructie (bekisting, bewapening) en de relatief hoge prijs. Wanneer een betonnen vijver niet goed aangelegd wordt, kan deze bij vorst scheuren en gaan lekken. Het is erg lastig om de vijver in dit geval weer waterdicht te krijgen. De vijverbak alsnog met folie bekleden is dan vaak de enige oplossing.
Randafwerking
De rand van de vijver is het meest opvallende deel. Een nette afwerking hiervan bepaalt voor een groot deel het uiteindelijke effect van de vijver. Bij een natuurlijke vijver zorgen de moerasplanten na verloop van tijd voor een natuurlijke rand; bij een formele vijver moet de rand al bij de aanleg aangebracht worden.
In alle gevallen geldt, dat de vijverrand hoger moet zijn dan de omringende tuin. Dit voorkomt dat er vervuild water uit de tuin in de vijver kan lopen bij een flinke regenbui.
Veelgebruikte manieren van randafwerking zijn het plaatsen van iets over de vijverrand stekende stenen, het metselen van een laag muurtje rond de vijver of het maken van een hardhouten rand.
Beplantingsplan voor de vijver
Een belangrijk deel van het vijverontwerp is het beplantingsplan. Hierin komt te staan, welke planten op welke plek in de vijver komen. Waterplanten, en dan met name de zuurstofplanten, staan niet alleen voor de sier in de vijver. Deze planten hebben een belangrijke taak in het helder houden van het vijverwater. Juist de fase net na de aanleg bepaalt in grote mate of de vijver helder blijft of niet. Door van het begin af aan te zorgen voor de juiste beplanting maakt de kans op een heldere vijver een stuk groter.
Waterkwaliteit vijver
Leidingwater is meestal niet geschikt als vijverwater. Het water in de vijver moet de juiste voedingszouten bevatten voor de waterplanten. Wanneer dit niet het geval is, zullen de waterplanten niet goed groeien en zal de vijver snel troebel worden en last krijgen van algengroei.
Een geschikt middel om (leiding)water om te zetten in goed vijverwater is GH-Extra. Dit product kan tijdens het vullen van de vijver toegevoegd worden.